Creatie is het gejubel van het onmogelijke

Op vakantie, tijdens een zinderende hitte, liep ik eens een koele kerk binnen. Op de gewelven aan het hoge plafond zag ik prachtige schilderingen. Omdat er niemand was, ging ik op de grond liggen om me te laten overspoelen door de eeuwenoude afbeeldingen en door de orgelmuziek die de kerk vulde. Het was alsof de engelen door de ruimte dansten. 

‘Kunst’, dat klinkt misschien ingewikkeld of ver van je bed. Maar niets is minder waar: kunst is overal te vinden. Daar waar jij geraakt wordt door schoonheid en je zintuigen geprikkeld worden, is kunst aanwezig. Het heeft te maken met een gevoel van ontzag en verwondering. We kunnen er met ons hoofd niet bij en toch wordt alles in ons wezen diep geraakt. Zo’n ervaring brengt positieve gevolgen met zich mee. Ik noem er een aantal.

Kunst stimuleert je brein

Bij het kijken naar of ervaren van kunst worden meerdere hersengebieden actief. Er ontstaan nieuwe verbindingen en je hersenschors groeit aan. Deze dingen zorgen ervoor dat je later gezonder oud wordt. Je brein wil gestimuleerd worden en dat gebeurt door de unieke combinatie van rust en nieuwe inspiratie. Hierover lees je meer in bijvoorbeeld Singing in the Brain, geschreven door neuropsycholoog Erik Scherder.

Kunst draagt bij aan herstel van gezondheid

Patiënten en bezoekers in het Medisch Centrum Haaglanden worden rustiger en minder stressvol door kunst aan de muren, blijkt uit onderzoek. Kunst zorgt voor sneller herstel bij zowel acute als chronische ziekten. Hierbij moet ik denken aan de healing gardens in Engeland, waarbij kankerpatiënten verblijven in mooi aangelegde tuinen, wat hun herstel bespoedigt.

Kunst helpt om te focussen

Door te kijken naar een mooi voorwerp of schilderij, te luisteren naar prachtige muziek of te verblijven in een fijne ruimte wordt het eenvoudiger om te focussen op de dagelijkse werkzaamheden. Daarom doet kunst het ook goed op de werkvloer. Het is daarom helemaal niet erg om even weg te dromen bij een mooi schilderij – ons brein is ongelooflijk actief wanneer we dagdromen. We verwerken indrukken, scherpen onze aandacht en verfrissen ons geheugen. Voor goede prestaties, medewerkerstevredenheid en een verhoogde productiviteit is kunst een stille maar zeer effectieve motivator.

Kunst is aanbidding

Creatie en spel is het gejubel van het onmogelijke, zegt Martin Buber. Kunst geeft je perspectief geeft op wat is, los van de logica. Stap voor stap legt de kunstenaar  leven op het doek, of het nu donker of licht is. Wanneer je een kunstwerk ziet dat je echt raakt, heeft de kunstenaar daar zijn ziel en zaligheid waarschijnlijk ingelegd. Hij heeft gecreëerd en gespeeld met vormen. De kunstenaar zegt met zijn werk: alles heeft waarde. Ik leg dit vast en ik breng dit in het licht op een eigen unieke manier. Het gaat er niet eens zozeer om of mensen het mooi vinden, maar om de overgave van een mens aan wat is. Het uitoefenen van dit ambacht, is een vorm van aanbidding. Zelf geloof ik dat dit aanbidding is richting de Schepper van het leven. Wanneer ik echt in mijn werk als schrijver en schilder opga, aanbid ik niet mijn publiek. Het beoefenen ervan voelt voor mij als een daad van liefde richting de Liefde zelf. Kunstenaars van alle eeuwen omschreven hun werk op deze manier. Het beroemde kunstwerk la cage d’escalier  van Paul Robert verhaalt hiervan. Op dit schilderij zie je vele kunstvormen die richting de hemel worden gebracht, in de strijd tegen het donker.

Aanwijzingen

Overal in het dagelijks leven is kunst te vinden. Het gaat erom dat jij erdoor geraakt wordt en een moment van tijdloosheid ervaart, zoals ik in die kathedraal. Om de herinnering vast te houden, maakte ik er foto’s van. Wanneer ik er naar die foto’s kijk, ben ik weer even daar – alsof de tijd niet bestaat. Bij de minipelgrimage die ik samen met kerkfotografe Diana Nieuwwold ontwikkelde, leer je de beste manieren om je herinneringen vast te leggen.

• Het prachtige salontafelboek Eeuwenoude stilte hier en nu combineert de fases van rust met diverse vormen van kunst. Een lust voor het oog.
• Welkom bij de mini-retraite bij het boek. Deze is los van het boek te volgen.
• Bezoek de prachtige Koepelkathedraal in Haarlem, die tevens de entourage was voor de miniretraite.