Ontdek (zelf)leiderschap

In een tijd waarin we overspoeld worden door informatie, is de roep om een leider groot. Iemand aan wie je je kunt optrekken en waar je van kunt leren. Jij hoeft niet afhankelijk te blijven van een uiterlijk sterke leider. Ontdek de leider in jezelf en maak de reis naar binnen – hier vind je tien handreikingen voor je eigen verhaal. Kies tijdens een rustige periode (bijvoorbeeld de zomer) welke handreiking jij komende tijd wilt verkennen.  

Bij leiderschap wordt er vaak gedacht aan formeel leiderschap, dit zijn de directeuren of teamleiders. Voor je het weet ga je leiderschap als functie zien, maar het is veel meer dan dat. Leiderschap gaat over verantwoordelijkheid nemen voor wat er in jou leeft en wat je mag realiseren. Durf je jouw rol te nemen in kwesties die volgens jou aandacht verdienen?

We denken bij leiderschap vaak ook aan grootse zaken, maar een goede leider weet niet alleen zijn verantwoordelijkheid te nemen voor het grote, maar juist ook voor het kleine schijnbaar onbeduidende. We zijn allemaal geroepen tot leiderschap, simpelweg omdat we keuzes moeten maken en daarmee invloed hebben op anderen en de aarde waar we op wonen.

Vallen en opstaan

Er bestaan veel verschillende leiderschapsmodellen, omdat er ook heel veel verschillende manieren van leidinggeven zijn. Recent onderzoek (Leiders leren, Jeroen Seegers, VU Amsterdam) onder topmanagers liet zien dat leiders meer leren van hun falen, dan van een leiderschapscursus. De praktijk maakt je dus tot een leider.

Uiterlijk leiderschap wordt je soms zomaar in de schoot geworpen, innerlijk leiderschap kost tijd en vergt de juiste focus. Ieder mens kan de principes van innerlijk leiderschap ontdekken en beoefenen. Leiderschap is een ontdekkingstocht waarin je de ene keer leidt en de andere keer volgt. Een goede leider weet namelijk ook wanneer hij mag volgen en luisteren.

1. Een leider heeft lief

Een leider wil liefhebben. Geen project is belangrijker dan dit! Leiders die liefhebben, hebben de meeste impact. Wanneer je liefhebt, kun je bergen verzetten. In de Bijbel staat een prachtig verhaal in Hosea. God trok zijn koppige volk mee aan koorden van liefde. Met liefde krijg je meer gedaan dan met dwang. Liefde zorgt voor duurzame wortels in je relaties. Wanneer je mensen met dwang ergens probeert te krijgen, zullen ze uiteindelijk minder voor je doen.  Obama noemt dit soft power. Win mensen voor je door het luisteren naar hun dromen, het delen van je idealen en het zoeken naar samenwerking. Leiderschap draait om je eigen binnenkant en hoe je je daarmee kunt verbinden en uitreiken.

2. Een leider kan luisteren

Een leider heeft onderscheidingsvermogen nodig. Dit was wat de wijze koning Salomo vroeg in zijn gebeden toen hij een groot volk moest leiden: ‘Schenk mij een opmerkzame geest, zodat ik onderscheid kan maken tussen goed en kwaad.’(1 Koningen 3:9) Opmerkzaam zijn heeft alles te maken met kunnen luisteren. Je kunt luisteren naar verschillende belangen. Ook kun je luisteren naar wat er in je eigen hart leeft of wat de beste beslissing is die je kunt nemen in naam van de Liefde.

3. Een leider kan volhouden en is niet bang voor de ‘plaats der moeite’.

Iedere leider heeft te maken met beren op de weg. Een leider laat zich daar niet door uit het veld slaan; hij is bereid om voor zijn passie of missie te lijden met aandacht, toewijding en flexibiliteit. Lijden hoort bij elke keuze die je maakt – een leider gaat dat lijden niet uit de weg, maar schenkt er liefdevolle aandacht aan. Sterker nog – kijk naar bovenstaand plaatje – een leider zoekt de beer op! Je hoeft heus geen problemen te maken, maar als ze er simpelweg zijn, wees dan bereid om de plek van de moeite niet te omzeilen, maar voluit aan te kijken, het liefst samen met de mensen van je team. Juist in het dal ontmoet je elkaar en van daaruit ontstaat leven.

4. Een leider is dompteur van zijn eigen verlangens

Een leider kan ook zichzelf leiden. Je hebt voldoende zelfkennis en gaat niet alleen je eigen verlangens achterna. Je bent niet bang voor je kwetsbaarheid, maar leert jezelf kennen en aanvaarden inclusief sterke en zwakke kanten. Erken je hulpeloosheid; ook jij hebt anderen nodig en bent afhankelijk van genade.

5. En leider draagt zorg voor zijn ziel

Het gevaar van een leider is dat hij te hard werkt en zijn eigen ziel uit het oog verliest.  Wanneer je geen zorg draagt voor je ziel, kwijnt de liefde weg en ligt hoogmoed op de loer. Daarom is ruimte, bezinktijd en stille tijd broodnodig voor een leider. Meer nog; hoe meer leiding je geeft, hoe meer stilte en ruimte je nodig hebt!

6. Een leider blijft leergierig en laat zich omringen door wijze raadgevers

Life long learning is een belangrijk kloosterprincipe; de wetenschap dat er altijd iets nieuws te leren valt. Als denkt dat je ‘rijp’ bent, begin je heel vaak te rotten. Vernieuwing en verfrissing blijven nodig, zo kom je op een dieper niveau. Op welke vlakken heb jij echt nog wat te leren en wat heb je daarvoor nodig? Zet dit op de agenda!

7. Een leider wil dienen

Een leider inspireert en schept voorwaarden voor groei en bloei. Hij staat niet boven de massa, maar ondersteunt ze. Als leider kun jij knielen. Neerzitten bij de ander. Kijken naar jezelf en reflecteren op jezelf. Je bent niet bang om je kleinheid onder ogen te zien en grootsheid te ontvangen om weer door te geven.

8. Een leider durft op te staan en besluiten te nemen

Een leider durft te staan voor wat hij gelooft, ook al wordt hij bespot en aangevallen door mensen. Hij durft zich uit te spreken in het besef: de ene keer roepen ze Hosanna, de andere keer: Kruisig hem. Een leider neemt eigenaarschap op zich.

9. Een leider deelt uit

Een leider wordt geen goeroe. Hij beseft namelijk dat zijn missie groter is dan hemzelf en alleen gedragen wordt door gezamenlijkheid. Daarom is een leider heel vaak ook een onderwijzer – hij stelt vragen waardoor mensen zelf gaan leren en onderdeel worden van het gezamenlijke doel.

10. Een leider gaat optimistisch het grote plaatje achterna

Ooit liep ik een hoogteparcours. De persoon voor mij nam alle hindernissen lachend, al vond ze het doodeng. Het maakte dat ik durfde te volgen. Zorg voor humor en relativeringsvermogen in je team, zonder dat je overigens de lastige gesprekken uit de weg gaat. Humor en ernst kunnen elkaar heel goed afwisselen. Humor is niet bedoeld om problemen weg te lachen.

Jouw doel ontdekken – waarom leiderschap vaak niet lukt

De reden waarom leiderschap vaak niet uit de verf komt, is vanwege een gebrekkig inzicht en kunnen inzetten van je waardigheid. Waardigheid kan groeien door je diepste waarden te ontdekken en ze heel praktisch te gaan uitleven – met vallen en opstaan. Ook dat is leiderschap. Graag loop ik met je op in dat proces van samen ontdekken wat de basis is van jouw persoonlijk leiderschap.

Meer lezen:

Benedictijns leiderschap, Yvonne Nieuwenhuijs, 2012, Ten Have
Vrouwelijk leiderschap, Joanna Barsh, Susie Cranston, Bruna Uitgevers 2010
De kenmerken van geestelijk leiderschap, John Piper, essay op desiringgod.org
De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Stephen R. Covey, Business Contact, 2010
Leiders leren met vallen en opstaan, Jeroen Seegers, Koninklijke van Gorcum, 2009
De zeven sleutels voor een leider, Gabriël Anthonio.
De kracht van rust – voor de broodnodige rust in je leiderschap en omgaan met tegenslag, Mirjam van der Vegt, Ten Have 2020